Çekya Vatandaşlık İşlemleri

Çekya Vatandaşlık Alma Yolları ve Başvuru Prosedürü

Çekya vatandaşlık hukuku, jus sanguinis veya kan bağı yoluyla vatandaşlık ilkelerine dayanır. Çek vatandaşlığı almanın, vatandaşlığa kabul yolu ile birlikte en temel yolu, Çek bir ebeveynden doğmuş olmaktır; Çek vatandaşı bir ebeveyn olmaksızın Çekya topraklarında doğum, Çek vatandaşlığı verilmesi için yeterli değildir.

Her Çekya vatandaşı aynı zamanda Avrupa Birliği vatandaşıdır. Çekya Vatandaşlık Kanunu, Çekoslovakya'nın dağıldığı 1 Ocak 1993 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 1993, 1995, 1996, 1999, 2002, 2003 ve 2005 yıllarında kanunda çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

Çek Cumhuriyeti Vatandaşlığı Hangi Yollarla Alınır?

Çek Cumhuriyeti vatandaşlığı alma yolları aşağıda sıralanmıştır.

  • Doğum yolu ile vatandaşlık
  • Beyan yolu ile vatandaşlık
  • Başvuru yolu ile vatandaşlık

Doğum Yoluyla Çek Cumhuriyeti Vatandaşlığı

Kural olarak, bir Çekya vatandaşından doğan herhangi bir kişi doğum yoluyla Çek Cumhuriyeti vatandaşı olmaktadır. Anne ya da baba tarafından büyükanne ve büyükbaba Çek uyruğuna sahipse, Çek vatandaşlığı torunlara kadar aktarılmaktadır. Doğum yoluyla Çek vatandaşlığında kişinin doğum yeri önemli değildir. Sadece babanın Çek vatandaşı olması halinde ebeveynler evli değil ise babalık kanıtı gerekmektedir; ebeveynlerin nüfus dairesi ya da mahkeme önünde beyanda bulunması, bir DNA testi sunulması veya bir mahkeme kararı sunulması babalık kanıtı olarak kabul edilir.

Çekya’da Çek olmayan ebeveynlerden doğan çocuklar ise ebeveynlerinin vatansız olması ve en az bir ebeveynin Çekya’da yasal olarak ikamet etmesi halinde Çek vatandaşı olmaktadır. Ancak ebeveynin Çekya’da yasal ikamet ediyor olması kuralı Vatansızlığın Azaltılmasına Dair BM Sözleşmesine aykırı görüldüğünden hükümsüz kabul edilmektedir.

Çekya topraklarında bulunan 15 yaşından küçük çocuklar, ebeveynlerinin kimlikleri tespit edilemiyorsa Çekya vatandaşı sayılmaktadır.

Beyan Etme Yoluyla Çekya Vatandaşlığı

Beyan etme yoluyla Çekya vatandaşlığı, 31 Aralık 1992 tarihi itibariyle Çek ve Slovak Federal Cumhuriyeti vatandaşı olan ve başka bir vatandaşlığı olmayan kişiler tarafından Çek veya Slovak vatandaşlığından birinin seçildiğinin beyan edilmesi ile kazanılır. Bu durum, çekya için halen uygulansa da, Slovak vatandaşlığı için uygulanmamaktadır.

31 Aralık 2013 tarihinde veya öncesinde vatandaşlıklarını kaybeden eski Çek veya Çekoslovak vatandaşlarının çocukları ve torunları da beyan yoluyla Çekya vatandaşlığı talebinde bulunabilmektedir. Eylül 2019'da yürürlüğe giren bu uygulamadan Nisan 2021 itibariyle yaklaşık 280 kişinin yararlandığı bilinmektedir.

Çekoslovakya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin, diğer ülkede 21 yaşında veya daha büyük yaşta vatandaşlığa kabul edilen kişiler için çifte vatandaşlığı yasaklayan bir anlaşmaya sahiptir. Beyan yoluyla vatandaşlık bu sebeple esas olarak Çek kökenli ABD vatandaşlarını ilgilendirmektedir.

Çek kökenli bir bireyin, ABD haricinde bir ülke vatandaşlığına geçmiş olan çocukları, kendi ülkesi ile Çekoslovakya arasında çifte vatandaşlığı kısıtlayan bir anlaşma olmaması nedeniyle vatandaşlığa kabul yoluyla vatandaşlığını kaybettiğini kanıtlayamıyorsa, beyan yoluyla Çekya vatandaşlığı için uygun olabilir.

Başvuru Yoluyla Çekya Vatandaşlığı

En az 5 yıl (AB vatandaşları için 3 yıl) kalıcı olarak Çekya’da ikamet eden ve bu sürenin çoğunluğunu Çekya’da geçirmiş olan yabancı uyruklu veya vatansız kişiler, Çekya vatandaşlığına başvuru yapabilmektedir.

Adli sicil kaydı temiz olan ve Çekçe dil yeterliliği bulunduğunu kanıtlayan kişiler, Çekya oturum izni ile belirlenen süre boyunca bulunduysa, başvuru yoluyla Çekya vatandaşlığı alabilir. 15 yaşından küçükler için başvurular ebeveynleri tarafından yapılır ve vatandaşlığa kabul kararı İçişleri Bakanlığı tarafından verilir.

Çekya Vatandaşlık Başvurusu Şartları

Çekya vatandaşlık başvurusu şartları aşağıda verilmiştir.

  • Çekçe dilini akıcı olarak konuşuyor olmanız gerekmektedir.
  • Temiz bir adli sicil kaydı bulunmalıdır.
  • Çekya sistemi ve kamu düzeni hakkında temel bilgiye sahip olmanız gereklidir.
  • Çekya kültürünü, toplumunu, tarihini ve coğrafyasını anlıyor olmanız gerekmektedir.
  • Çekya’da geçinebileceğinizi ve vergi ödeyebileceğinizi ispatlamanız gereklidir.
  • Çekya ile güçlü bir bağ bulunduğu kanıtlanmalıdır.
  • Çekya için bir tehdit olunmadığı ispatlanmalıdır.

Çek Cumhuriyeti Vatandaşlık Başvurusu Nasıl Yapılır?

Çekya vatandaşlık başvurunuzu, yaşadığınız yere göre farklı makamlara yapmanız gerekmektedir.

Prag’da yaşayan kişiler vatandaşlık başvurularını belediye makamlarına yaparken, farklı yerde yaşayan kişiler ise başvurularını yerel makamlara (krajský úřad) yapmalıdır. Yurt dışından yapılan vatandaşlık başvuruları ise ikamet ilinize göre yetkili Çekya dış temsilcilikleri üzerinden tamamlanır.

Tüm gerekli belgeleri ve başvuru formunu yetkili başvuru makamına teslim ettiğinizde vatandaşlık başvurunuz tamamlanır. Vatandaşlık başvuruları 30 gün içinde Çek İçişleri Bakanlığı’na (MOI) iletilir ve bakanlık tarafından incelenir.

Çekya Vatandaşlığı Almak için Gerekli Evraklar

Çekya vatandaşlığı almak için gerekli evraklar aşağıdaki listede verilmiştir.

  • Başvuru günü yetkili makamlarda doldurulan başvuru formu
  • Çekya oturma izinleri
  • Çekya’da son 5 yıldır yaşandığını kanıtlayan belgeler
  • Adli sicil kaydı
  • Çekçe dil yeterliliğini gösteren belgeler
  • Finansal yeterliliği gösteren belgeler
  • Çekçe tercümesi yapılmış doğum belgesi

Soybağı yoluyla yapılan vatandaşlık başvurularında aşağıdaki belgeler beyan edilmelidir.

  • Ebeveynlere ait eski pasaportlar, kimlik belgeleri veya benzeri evraklar
  • Doğum sertifikası
  • Ebeveynlerin veya büyükanne ve büyükbabaların doğum sertifikaları
  • Varsa evlilik cüzdanı
  • Varsa ebeveynlerin veya büyükanne ve büyükbabanın evlilik cüzdanı
  • Varsa isim değişikliğine dair evraklar
  • Soybağına yönelik kanıt niteliğindeki diğer belgeler

Beyan yoluyla yapılan Çekya vatandaşlık başvurularında aşağıdaki belgeler sunulmalıdır.

  • Çekya’daki yetkili makamlardan veya Çekya dış temsilciliklerinden alınmış beyan formu
  • Orijinal doğum belgesi
  • Medeni durumu gösteren evlilik cüzdanı gibi resmi belgeler
  • Varsa Çek ebeveynlerin doğum, evlilik ve boşanma veya ölüm belgeleri
  • Varsa Çek büyükanne ve büyükbabaların doğum, evlilik ve boşanma veya ölüm belgeleri
  • Ebeveynlerin veya büyükanne ve büyükbabanın Çekya vatandaşlığını kaybettiğini gösterir belgeler
  • Geçerli bir kimlik

Çekya Vatandaşlık Başvurusu Ücreti

Çekya vatandaşlık başvurusu ücreti yetişkin kişiler için 2.000 CZK (yaklaşık 78 euro veya 1.700 TL) ve reşit olmayan çocuklar ile mülteciler için 500 CZK (yaklaşık 19 euro veya 425 TL) olarak belirlenmiştir.

Sık Sorulan Sorular

Çekya vatandaşlık işlemleri hakkında sık sorulan sorulara ve uzman danışmanlarımızın yanıtlarına aşağıda değinilmiştir.

Çek Vatandaşı ile Evliyim, Ben de Vatandaşlık Alabilir Miyim?

Çekya göçmenlik hukukuna göre, sadece belirlenen yollar aracılığıyla vatandaşlık başvurusu yapılabilmektedir. Bir Çekya vatandaşı ile evlenen yabancılar Çek vatandaşlığına başvuru yapabilse de, evlilik yoluyla Çekya vatandaşlığı alabilmek için belirlenen kolay bir yol bulunmamaktadır.

Evlilik yoluyla Çek vatandaşlığı almak için öncelikle kalıcı oturum iznine sahip olunmalıdır. Evlilik, kalıcı oturum sonrasında vatandaşlığa başvurmak için gereken ikamet süresini kısaltmamaktadır.

Çekya’da 5 yıl boyunca sürekli olarak yaşayan yabancı uyruklu kişiler, evlilik yolu ile vatandaşlık için başvuru yapabilir. AB, AEA ve İsviçre vatandaşları için ise bu süre 3 yıl olarak uygulanır.

Çekya Vatandaşlık Testi Nedir?

Çekya vatandaşlık testi, Çekya vatandaşlığına başvuran herkes için zorunludur. Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı uyarınca B1 seviyesinde dil bilgisine sahip olunması gerekir.

Vatandaşlık sınavının yazılı kısmında yazma, okuma ve dinleme becerileri test edilirken, sözlü kısmında ise konuşma becerileri değerlendirilir. Sınavı geçebilmek için her iki bölümde de %60 başarıya ulaşılması gerekir ve bir bölüm geçilemediğinde sınav tekrarlanır. Sınav için sınav tarihinden en az 14 gün önce, online başvuru yapılabilir veya sınav merkezi ziyaret edilerek kayıt olunabilir. Sınavda başarılı olunduğunda 7 hafta içinde posta yolu ile sonuç belgesi kişilere ulaştırılır.

Çekya vatandaşlık sınavı ücreti 3.700 CZK, yani yaklaşık 146 euro veya 3.145 TL olarak belirlenmiştir. Sınava başvurulduktan sonra en geç 7 gün içinde sınav ücretinin ödenmesi gerekir.

Çekya dil sınavından; Çekçe dilinde iki veya üç yıllık okulu bitirmiş kişiler, 15 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük kişiler, Çek dilini öğrenmeyi engelleyen herhangi bir sağlık sorunu olan kişiler, Çek dilinde eğitim almış kişiler ve Çekçe dilinde devlet sınavına giren kişiler muaf tutulmaktadır.

Çekya Vatandaşlığı Kaybedilir Mi?

Çekya vatandaşlığı, çifte vatandaşlığa ilişkin kısıtlamalar sebebiyle isteğe bağlı olarak kaybedilebilir. Evlilik veya doğumla bağlantılı olmadıkça kişinin vatansız kalmasına neden olmayacaksa, Çekya vatandaşlığından vazgeçilmesi mümkündür. Çekya, başka bir vatandaşlık ile doğan çocukların reşit olduktan sonra vatandaşlıktan vazgeçmesini şart tutmamaktadır.

Çekya vatandaşlığının istek dışında kaybı anayasal olarak yasaklanmıştır; ancak buna rağmen çifte vatandaşlığa getirilen kısıtlamalar sebebiyle bazı göçmenlerin istem dışı vatandaşlıktan çıktığı bilinmektedir.

Komünist dönemde (1948–89) yüzbinlerce Çekoslovak vatandaşının göç etmesini engellemek için vatandaşlıkları iptal etmiş, mülklere el koymuş ve hapis cezaları vermiştir; 1989'daki Kadife Devrim'den bu yana birçok göçmen vatandaşlıklarının geri verilmesini talep etmiştir. Bu kişilerin 1999 ve 2004 yılları arasında vatandaşlığı yeniden kazanmalarına izin verilmiş ve bazı kişiler ifadedeki boşluktan yararlanarak çifte vatandaş dahi olmuştur.

Çek Cumhuriyeti Çifte Vatandaşlığa İzin Veriyor Mu?

Çek Cumhuriyeti 1 Ocak 2014'ten beri çifte vatandaşlığa izin vermektedir. Diğer ülkenin de izin vermesi halinde, Çekya dışında diğer ülke pasaportuna da sahip olunabilir.

Çek Cumhuriyeti Pasaportu Ne Zaman Alınır?

Çek Cumhuriyeti Pasaportu Ne Zaman Alınır?
Çek Cumhuriyeti Pasaportu Ne Zaman Alınır?

Çek Cumhuriyeti pasaportu, vatandaşlık belgesini aldıktan sonra başvuru yapılarak alınabilir. Çekya pasaportunun geçerlilik süresi yetişkinler için 10 yıl ve 15 yaşından küçük çocuklar için 5 yıldır.

Pasaport başvuruları İçişleri Bakanlığı'na (MOI) yapılmaktadır. Çekya içinden yapılan başvurularda işlem süresi 30 gün iken, Çekya dışından yapılan başvurularda ise işlem süresi 120 gündür.

Çekya Pasaportu Dünyanın En Güçlü Kaçıncı Pasaportudur?

Çekya pasaportu ile 1 Ocak 2023 itibariyle 187 ülke ve bölgeye vizesiz veya varışta vize seyahat etmek mümkündür.

Çekya pasaportu, seyahat özgürlüğü bakımından Henley Passport Index verilerine göre 187 ülkeye vize almadan gierebilen 7. sırada yer almaktadır.

Damla Yolbaz Güler Yazan: Damla Yolbaz Güler

Damla Yolbaz Güler holds a Bachelor’s degree in International Relations and a Master’s degree in European Union. She is the schengen area advisory director at Vizem.net and is the author of many articles.

Paylaş: